ÇİN FELSEFESİ

 

Aşağıdaki metin Çin düşüncesi üzerine bilgiler içermektedir. MÖ. 6. YY felsefesini önemli bir ayağı olan Çin felsefesine ilişkin metni okuyalım, sonunda ki değerlendirme sorularını yanıtlayalım.

Metin ders konusu, değerlendirme soruları, ödev ve ödevin gönderileceği mail adresini içermektedir.

Çin Düşüncesi

 

Thales’le aynı yüzyılda Çin’de yaşayan Kong Fu Tseu (Konfüçyüs), sadece insanla ve insanla

ilgili nesnelerle uğraşmış, Sokrates gibi bir erdem yayıcısı olmuştur. Benim duam, hayatımdır

demiştir. Konfüçyüs’e göre insanın amacı uzun yaşamaktır. Konfüçyanizm, bir yaşama sanatı

doktrinidir.

Kong Fu Tseu (Konfüçyüs)

Konfüçyüs da, Sokrates gibi erdemsizliğin bilgisizlikten doğduğunu, erdemin bir bilgi işi

olduğunu savunmaktadır. İnsanlar arasındaki ayrılıklar, fizik yapılarından çok, bilgi

derecelerinden doğar.

Konfüçyanizmin erdemleri şunlardır:

1. Atalarınıza saygı gösteriniz.

2. Ana babanıza sevgi gösteriniz.

3. Ödevlerinizi; çocuğun babasına, babasının çocuğuna duyması gereken saygı ve

sevgiye kıyaslayarak belirleyiniz.

4. Sadık bir dost olunuz.

5. İnsanlarla iyi geçininiz.

6. Adaletsizliğe adaletle karşılık veriniz.

7. İnsanları seviniz.

8. Size yapılmasını istemediğiniz bir şeyi başkalarına yapmayınız.

Mahavira ve Buda

İ.Ö. VI. yüzyıl, ikisi Hindistan’da, biri Çin’de üç tanrıtanımaz dinin yüzyılıdır. Her üç din de

insan erdemini amaç edinmekte, insan erdemine dayanmaktadır. Bu üç din, Jainizmin

kurucusu Mahavira, Budizmin kurucusu Gotama, Konfüçyanizmin kurucusu Kong Fu Tseu

erdemli, bilge kişilerdir.

 

Budizmin kurucusu Gotama şöyle demektedir: Bir şeye, duydunuz diye inanmayın, atalarınız

inanmış diye inanmayın, ben söyledim diye inanmayın. Kendi kendinize duyduğunuz,

denediğiniz, doğru bulduğunuz şeylere inanın.

Buda’ya göre dört büyük gerçek vardır. Bu gerçekler şunlardır:

1. Istırap gerçeği. (Bizi kendilerine bağlayan bütün nesneler ıstırap vericidir).

2. Arzu gerçeği. (Istırabın kökü arzudur).

3. Istırabın yok edilmesi gerçeği. (Istırabın yok edilmesi ancak her türlü arzudan

sıyrılmakla, Nirvanalaşmakla elde edilir).

4. Istırabın yok edilmesine götüren sekiz yol gerçeği. (Katıksız inanç, katıksız irade,

katıksız söz, katıksız eylem, katıksız geçim araçları, katıksız çalışma, katıksız hafıza,

katıksız düşünce).

Gotama Buda (Buda, nura kavuşan, bilge, kurtarıcı anlamlarına gelmektedir), İsa gibi, sınıf

ayrılıklarına bakmaksızın bütün insanları mutluluğa çağırmaktadırlar. Budizmin olumlu ve

olumsuz erdem kuralları vardır. Olumsuz kurallar şunlardır:

1. Öldürmeyiniz.

2. Başkasının malını almayınız.

3. Yalan söylemeyiniz.

4. Sarhoş olmayınız.

Olumlu erdem kuralları da şunlardır:

1. Istıraba katlanınız.

2. Başka insanların ıstıraplarını düşününüz.

3. Başkalarının sevinçlerini de, ıstıraplarını da paylaşınız.

4. İyicil olunuz.

5. Merhametli olunuz.

6. Kin gütmeyiniz, size yapılanları bağışlayınız.

7. Başkaları için fedakâr olunuz.

Buda’ya göre: Yaşamak, acı çekmek demektir. İstememeyi öğreniniz. Ancak elde

edebileceğinizi isteyiniz.

 

Değerlendirme Soruları:

1.      Çin düşüncesi ağırlıklı olarak hangi konulara eğilmiştir?

2.      Çin felsefesinde ortaya konana fikirlerin günümüzde bir karşılığı, anlamı var mıdır?

3.      Temel ahlaki konulara ilişkin günümüzden örnekler veriniz?

 

ÖDEV: Değerlendirme sorularını yanıtlayarak  felsefeogretmenigulhan@gmail.com adesine postalayınız.